„Alimenty bez rozwodu?” – gdy małżonek opuszcza rodzinę i odmawia łożenia na jej utrzymanie

Problem porzucenia dotyka wielu kobiet. Z dnia na dzień mąż opuszcza rodzinę i wyprowadza się z domu. Powody są różne. Czasem jest to inna kobieta, trwający już związek, praca, a czasem zwykłe wypalenie. Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, gdy dotyka kobiety, która dla dobra rodziny zrezygnowała z pracy zawodowej. Przez lata zajmowała się domem, wychowaniem dzieci i nigdy nie podjęła zatrudnienia. Jak ma się utrzymać, uregulować rachunki, spłacić kredyty, kiedy wypłata męża już nie wpływa na wspólne konto?

Potoczna nazwa „alimenty bez rozwodu” (poprawniej roszczenie o zaspokojenie potrzeb rodziny) – krok po kroku:

Opuszczający dom małżonek zobowiązany jest nadal do współdziałania dla dobra rodziny i zaspokajania jej potrzeb. Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do:

• wspólnego pożycia,
• wzajemnej pomocy,
• wierności oraz do
• współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.

W sytuacji, gdy małżonek opuszcza dom, zapominając o potrzebach rodziny drugi z małżonków może wobec niego wnieść roszczenie o zaspokojenie potrzeb. Jeżeli w czasie trwania wspólnego pożycia, np. żona zajmowała się wyłącznie wychowaniem dzieci i prowadzeniem gospodarstwa domowego, to mąż który opuścił rodzinę, nie może zwolnić się od obowiązku alimentacyjnego względem żony (tak art. 23 i 27 kro). To właśnie sytuacja gdy orzekane są tzw. alimenty bez rozwodu.

1. W jakich sytuacjach można wnosić roszczenie do sądu?

Żona może dochodzić od męża roszczenia o zaspokojenie potrzeb, gdy:

• rodzinę tworzą małżonkowie i dzieci będące na ich utrzymaniu,
• dzieci są dorosłe i już się usamodzielniły
• małżeństwo nie doczekało się potomstwa.

Okoliczność, że opuszczona przez męża żona nie jest obarczona obowiązkiem wychowywania dzieci oraz fakt, że jest zdolna podjąć zatrudnienie lub nawet pracuje, nie pozbawia jej roszczenia do współmałżonka o zaspokojenie swych potrzeb w zakresie odpowiadającym zasadzie równej stopy życiowej małżonków. Oznacza to, że małżonkowie mają prawo do życia na takim samym poziomie. Cel ten jest realizowany zgodnie z zasadą równości praw i obowiązków małżonków.

2. Co bada sąd w sprawie o „alimenty bez rozwodu”?

W sprawie o zaspokojenie potrzeb rodziny sąd nie bada powodów rozpadu pożycia. Pozew przeciwko małżonkowi o zaspokojenie potrzeb rodziny kierujemy do sądu rodzinnego tj. Sądu Rejonowego Wydział Rodzinny i Nieletnich według miejsca zamieszkania małżonka uprawnionego. Roszczenie o zaspokojenie potrzeb rodziny należy do kategorii roszczeń alimentacyjnych, dlatego wniesienie sprawy do sądu nie wiąże się z ponoszeniem żadnych opłat.

Sąd rozpoznając sprawę w zasadzie nie bada, czy i które z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Ustawodawca bowiem przypisuje rozstrzygające znaczenie kwestii winy w spowodowaniu rozkładu pożycia małżeńskiego dopiero wówczas, gdy małżeństwo zostanie rozwiązane przez rozwód. Sąd stwierdziwszy, że małżeństwo nadal istnieje i nie zostało rozwiązane przez rozwód, ogranicza się do ustalenia, czy zachodzą przesłanki uznania roszczenia ze względu na potrzeby małżonka żądającego i na możliwości zobowiązanego.

Uwaga – powództwo o przyczynienie się do zaspokojenia potrzeb rodziny (alimenty bez rozwodu) może zostać przez sąd oddalone z uwagi na zasady współżycia społecznego. Sytuacja taka może mieć miejsce, gdy:

• z wnioskiem wystąpił małżonek, który zerwał pożycie i pozostaje w faktycznym związku z inną osobą lub
• małżonkowie nigdy nie podjęli wspólnego pożycia, czyli nie doszło do założenia rodziny. 

3. Co wskazać w pozwie? Na co zwrócić uwagę?

W uzasadnieniu pozwu wskazać należy dowody na poparcie swych twierdzeń. W toku sprawy sąd zajmie się ustaleniem możliwości zarobkowych i majątkowych stron. Również tym, czy oboje małżonkowie wykorzystują w pełni posiadane możliwości zarobkowe i majątkowe dla zaspokojenia rodziny.  Dlatego w pozwie przedstawić należy koszty utrzymania domu, stałe rachunki i opłaty, koszty leczenia, o ile występują oraz wskazać źródło dochodów małżonka i jego wydatki.

4. Co może orzec sąd?

Sąd uwzględniając powództwo może zasądzić określoną kwotę pieniężną płatną miesięcznie dla opuszczonego małżonka.

Podsumowując:

1. Obowiązek utrzymania rodziny wynikający z zapisu art. 27 kro powstaje z chwilą zawarcia związku małżeńskiego i trwa do chwili jego ustania lub unieważnienia.
2. Po rozwiązaniu małżeństwa dochodzić można alimentów od byłego małżonka.
3. W sytuacji, gdy małżonek pracujący nie przekazuje środków na utrzymanie rodziny, a małżonkowie prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, czyli nie doszło do rozpadu pożycia, rozstrzygnięcie wniosku o zaspokojenie potrzeb rodziny może nastąpić przez nakazanie wypłacania wynagrodzenia za pracę, które obejmuje:

• płacę zasadniczą,
• wszystkie dodatki,
• dopłaty,
• ekwiwalenty pieniężne,
• renty,
• emerytury oraz
• inne powtarzające się świadczenia i należności.

Należy pamiętać, że każda sprawa o tzw. „alimenty bez rozwodu” jest inna. Niezależnie od tego czy jest się małżonkiem chcącym wyegzekwować należne świadczenia, czy też ma się powody by bronić się przed spełnianiem świadczeń nienależnie żądanych przez drugiego małżonka – zawsze należy przemyśleć wszystkie opcje i stworzyć właściwą strategię postępowania w sprawie.

Adwokat Agnieszka Cisowska – Chruścicka

Od 2007 roku skutecznie udziela pomocy m.in. w zakresie prawa rodzinnego np. rozwód, alimenty, opieka nad dziećmi. w tym również doradza skutecznie jak wnosić o „alimenty bez rozwodu”, czyli czyli roszczenie o zaspokojenie potrzeb rodziny. Rozumie, że to sprawy wymagające szczególnej delikatności, ale również podejmowania stanowczych kroków prawnych. ☎ 783 670 348