Kupując mieszkanie, działkę, samochód lub zlecając wykonanie prac remontowych czy budowlanych warto skutecznie zabezpieczyć własne interesy przed niespodziewanymi sytuacjami i nierzetelnymi kontrahentami. Popularne w obrocie gospodarczym terminy – zadatek, zaliczka mają swoje znaczenie i funkcje. Jednak mało kto wie, że różnią się od siebie, bowiem w inny sposób zabezpieczają interesy strony umowy.
Zadatek i zaliczka to dwa różne terminy, dwie odmienne instytucje, choć obie stworzone z myślą o ochronie interesów stron umowy. Co zatem wybrać, by nie ponieść straty, gdy do zawarcia umowy nie dojdzie?
Zadatek – znaczenie i funkcja
Funkcją zadatku jest zabezpieczenie wywiązania się przez strony z umowy.
- Jeśli umowa zostanie zrealizowana, zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała.
Przykład: Marian Kowalski uiścił zadatek w wysokości 10% wartości mieszkania. Po zawarciu umowy notarialnej kupna sprzedaży nieruchomości kwota zadatku zostaje zaliczona do ceny wartości mieszkania i Marian Kowalski uiszcza już tylko pozostałą do zapłaty kwotę, czyli 90% ustalonej ceny.
- W sytuacji, gdy do umowy nie dojdzie, nie z winy osoby, która zadatek wręczyła, wówczas może ona żądać zwrotu zadatku w podwójnej wysokości.
Przykład: Właściciel mieszkania stwierdził, że jednak nie chce go sprzedawać, ponieważ w mieszkaniu tym zamieszka jego córka z rodziną. Marian Kowalski, który dał zadatek w wysokości 10 % wartości mieszkania może żądać od właściciela nieruchomości zwrotu zadatku w podwójnej wysokości.
- W sytuacji, gdy do wykonania umowy nie doszło z winy osoby, która zadatek dała, wówczas druga strona może zadatek zatrzymać.
Przykład: Marian Kowalski nie otrzymał kredytu, dlatego nie ma teraz pieniędzy na zakup mieszkania. Właściciel mieszkania ma prawo zachować otrzymany zadatek w wysokości 10 % wartości mieszkania.
Zadatek, wcale nie musi być określony kwotowo. Strony mogą umówić się, że zadatkiem będzie wartościowa rzecz ruchoma np. samochód, biżuteria, sprzęt elektroniczny.
Zaliczka – znaczenie i funkcja
Zaliczka, to pewna suma pieniędzy wręczana wraz z zawarciem umowy na poczet przyszłej należności.
Zaliczka nie stanowi jak zadatek, formy zabezpieczenia wykonania przyszłej umowy, a jedynie część zapłaty określonej przez strony ceny i podlega zwrotowi, niezależnie od przyczyn przez które umowa nie została wykonana.
Przykład 1: Marian Kowalski dał zaliczkę w wysokości 10 % ceny usługi właścicielowi firmy remontowej, której zlecił malowanie ścian mieszkania. W ustalonym przez strony terminie Marian Kowalski wyjechał do sanatorium i zrezygnował z usługi. Pomimo niewywiązania się z warunków umowy Marianowi Kowalskiemu należy się zwrotu całej wpłaconej zaliczki.
Przykład 2: Właściciel firmy remontowej złamał nogę, dlatego nie może wykonać zleconych przez Mariana Kowalskiego prac. Z uwagi na problemy zdrowotne i niewywiązanie się z umowy właściciel firmy zobowiązany jest do zwrotu pobranej zaliczki w wysokości 10 % usługi.
Zaliczka – to co ważne:
- Zaliczka zawsze podlega zwrotowi, nawet wówczas, gdy transakcja nie dojdzie do skutku.
- Nie ma znaczenia, która strona umowy nie wywiązała się z zawartych wcześniej porozumień.
- Wpłacający zaliczkę na prawo żądać jej zwrotu. Natomiast, gdy umowa zostanie wykonana, wpłacający zaliczkę zobowiązany jest do dopłaty jedynie różnicy pomiędzy kwotą zaliczki, a wartością usługi.
Podsumowując:
Zadatek:
- Jeśli do umowy nie dojdzie na podstawie zgodnego porozumienia stron, wówczas zwracają one sobie wręczone świadczenia, w tym zadatek.
- Jeśli umowa została wykonana prawidłowo, wówczas jest on wliczany na poczet świadczenia, ceny.
- Jeśli do umowy nie dojdzie z winy strony, która zadatek wręczyła, wówczas przepada on na rzecz osoby, która go przyjęła.
- Jeśli do umowy nie doszło z winy strony, która zadatek przyjęła, wówczas osoba, która go dała może żądać zwrotu zadatku w podwójnej wysokości.
Zaliczka:
- Po dokonaniu umowy zaliczka zostaje wliczona w jej cenę.
- Jeśli do umowy nie dojdzie na podstawie zgodnego porozumienia stron, wówczas zwracają one sobie wręczone świadczenia, w tym zaliczkę.
- Jeśli do umowy nie dojdzie z winy strony, która zaliczkę przyjęła, wówczas zobowiązana ona jest do zwrotu całej kwoty.
- Jeśli do umowy nie dojdzie z winy strony, która zaliczkę wręczyła, wówczas może żądać ona jej zwrotu.
Pamiętaj, iż przyjmuje się, że zadatek i zaliczka nie powinny wynosić więcej niż 20% wartości świadczenia, choć najczęściej ich wartość ustalana jest na 10%.
Zarówno zadatek, jak i zaliczka to zabezpieczenie na poczet wykonania umowy. Różnice pojawiają się wówczas, gdy do zawarcia umowy z jakichś przyczyn nie doszło. W razie wątpliwości co zastosować w danej umowie między stronami, dobrze jest skonsultować sprawę z adwokatem. Niezastosowanie odpowiedniego zapisu w umowie może mieć poważne skutki biznesowe.
Adwokat Agnieszka Cisowska – Chruścicka
Od 2007 roku skutecznie udziela pomocy m.in. w zakresie prawa cywilnego, rodzinnego, spraw z prawa karnego i karnego skarbowego, bieżącej obsługi prawnej firm. Rozumie, że to sprawy wymagające szczególnej delikatności, ale również podejmowania stanowczych kroków prawnych. ☎ 783 670 348