Odmowa ZUS wypłaty świadczeń kobiecie w ciąży? Konstytucja RP i przepisy prawa chronią kobiety w ciąży i matki małych dzieci. Żaden przepis prawa nie stwierdza, że nie wolno w Polsce zatrudniać kobiet w ciąży. Mimo to, kobiety, które zachodzą w ciążę niedługo po zatrudnieniu w nowym miejscu pracy lub zostały zatrudnione już będąc w ciąży, spotyka czasami przykra niespodzianka – zostają uznane przez ZUS za osoby, która nie podlegają ubezpieczeniu. W konsekwencji gdy będąc w ciąży zachorują, nie otrzymają zasiłku chorobowego, a po porodzie także macierzyńskiego.

Jaki jest punkt widzenia ZUS?

ZUS automatycznie pozbawia zasiłku, ponieważ historycznie w wyniku kontroli (do których jest uprawniony) w zakresie prawidłowej wypłaty zasiłków (w tym chorobowego i macierzyńskiego) stwierdzano, że zdarzają się przypadki fikcyjnego zatrudniania kobiet w ciąży. Celem takiego zatrudnienia nie było wykonywanie pracy, lecz otrzymywanie zasiłku. Taki wykryty przypadek jest niezgodny z prawem. Obecnie automatyczne pozbawienie zasiłku jest krzywdzące dla części kobiet, które w sposób uczciwy wykonują swoją pracę.

Uwaga

Drogie Panie, od decyzji ZUS można zawsze odwołać się. Procedura odwoławcza jest skomplikowana, może trwać długo. Jest jednak jedyną drogą dla dochodzenia swoich praw. Warto więc z niej skorzystać.

Jak uniknąć odmowy ZUS?

1. Zachować dowody swojej pracy. Może to być np. korespondencja z klientami, podpisane przez kobietę dokumenty z datą, materialne rezultaty pracy zależne od jej specyfiki.

Należy upewnić się, że dokumentacja pracownicza jest kompletna. W jej skład wchodzą m.in. umowa o pracę, zakres obowiązków (na piśmie), zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania danej pracy.

2. Aby ZUS mógł zakwestionować prawo do ubezpieczenia, musi przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, potocznie zwane kontrolą, w miejscu pracy.

Warto pamiętać, że w prowadzonym postępowaniu ZUS powinien przestrzegać przepisów Kodeksu Postępowania Administracyjnego. Oznacza to, że:

• w postępowaniu tym matka ma prawa strony, gdyż dotyczy ono jej uprawnień – art. 28 k.p.a.
• ZUS powinien zawiadomić stronę o wszczęciu postępowania wyjaśniającego – art. 61 par. 4 k.p.a.
• Jako strona matka powinna być informowana o przebiegu postępowania wyjaśniającego i o okolicznościach mogących mieć wpływ na ustalenie jej praw – art. 9 k.p.a.
• ZUS powinien zapewnić kobiecie czynny udział w postępowaniu, zaś przed wydaniem decyzji powinien umożliwić wypowiedzenie się co do zebranych materiałów i dowodów – art. 10 par. 1 k.p.a.

Postępowanie wyjaśniające nie powinno trwać dłużej niż 2 miesiące (art. 33 par. 3 k.p.a.) i musi zakończyć się protokołem zawierającym ustalenia pokontrolne.

W przypadku gdy nie było się uczestnikiem w postępowaniu wyjaśniającym należy

• Zwrócić uwagę pracodawcy, że protokół z postępowania sporządzany przez pracownika ZUS powinien zawierać kompletny opis ustaleń dokonanych w trakcie kontroli i powinien odpowiadać rzeczywistości. Jeżeli protokół jest niekompletny, pracodawca powinien złożyć wniosek o jego uzupełnienie. Ma na to 14 dni od daty otrzymania protokołu – art. 91 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
• Poprosić pracodawcę o kopię protokołu – jest on źródłem wiedzy o ustaleniach na których oprze się ZUS przy wydaniu decyzji w sprawie.

Jeżeli w ciągu 2 miesięcy od daty wszczęcia postępowania ZUS nie wydał decyzji w można:

• złożyć skargę na bezczynność do centrali ZUS
• złożyć odwołanie bezpośrednio do Sądu Okręgowego – Sądu Ubezpieczeń społecznych – art. 83 ust. 3 o systemie ubezpieczeń społecznych.

3. Jeśli zapadła niekorzystna dla matki decyzja ZUS, można odwołać się do Sądu Okręgowego – Sądu Ubezpieczeń Społecznych. Należy przytoczyć w sądzie dowody świadczące o wykonywanej pracy, wykaz uchybień proceduralnie popełnionych przez ZUS w trakcie postępowania wyjaśniającego. Może to być niewystarczająco dokładnie wyjaśniony stan faktyczny np.: pominięcie w trakcie kontroli niektórych dowodów, faktów, okoliczności świadczących o wykonywanej pracy.

Co istotne, należy zwróć uwagę na to, czy decyzja została wydana prawidłowo. Powinna ona zawierać: oznaczenie organu ZUS, datę wydania, oznaczenie strony, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenia, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji.

Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie:

• faktów, które ZUS uznał za udowodnione,
• dowodów, na których się oparł, oraz
• przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne – wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa (art. 170 ust. 1 i 3. k.p.a.).

Jeśli Sąd Okręgowy nie podzieli stanowiska (odwołania się o wstrzymaniu świadczeń) i decyzja ZUS-u zostanie podtrzymana – prawo pozwala wnieść apelację do sądu wyższej instancji – Sądu Apelacyjnego. Od jego orzeczenia przysługuje kasacja, którą należy wnieść do Sądu Najwyższego. Należy pamiętać o tym, że kasacja powinna być sporządzona i podpisana np. przez adwokata.

Jeśli uzyska się korzystne dla siebie orzeczenie Sądu Okręgowego najprawdopodobniej ZUS skorzysta ze wskazanych wyżej środków odwoławczych.

Adwokat Agnieszka Cisowska–Chruścicka

Od 2007 roku skutecznie udziela pomocy m.in. w zakresie prawa cywilnego, karnego, odszkodowań i spraw z roszczeniami względem ZUS. Rozumie, że to sprawy wymagające szczególnej delikatności, ale również podejmowania stanowczych kroków prawnych. Wrocław, Opole, Kluczbork ☎ 783 670 348