7 informacji jak wydawana jest opinia OZSS (dawniej RODK) – jak odbywa się badanie?

Część rodziców, która zgłasza się do mnie w sprawach o opiekę albo nie wie co to są OZSS albo lekceważąco podchodzi do prac i badań tej instytucji. Niewiedza może drogo kosztować, bagatelizowanie może mieć nieodwracalne skutki – wyników badań rodzicu niestety nie zmienisz. To tak naprawdę istotny dowód z opinii biegłych. Sąd może go zlecić, gdy uzna za potrzebne, choć nie musi. Jednak tam, gdzie są dzieci, napięte relacje i trudna sytuacja rodzinna, dowód ten jest w praktyce regułą.

Dlatego warto właściwie przygotować się przed badaniem i poznać istotę samych OZSS (Opiniodawczy Zespół Sądowych Specjalistów), co to jest opinia OZSS (dawniej RODK) i jak przebiega badanie.

1. OZSS (Opiniodawczy Zespół Sądowych Specjalistów) – Co to takiego?

Zadaniem OZSS jest sporządzanie, na zlecenie sądu lub prokuratora, opinii w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz w sprawach nieletnich, na podstawie przeprowadzonych badań psychologicznych, pedagogicznych lub lekarskich.

W sprawach rodzinnych i opiekuńczych sąd może zażądać opinii opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów. Sąd może zażądać od opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów dodatkowych wyjaśnień bądź pisemnych, bądź ustnych przez wyznaczoną do tego osobę, może też zarządzić złożenie dodatkowej opinii przez ten sam lub inny opiniodawczy zespół sądowych specjalistów.

2. W jakich sprawach zespoły OZSS wydają opinię

Zespoły wydają opinie w sprawach:

• nieletnich
• rodzinnych: o rozwód, separację, władzę rodzicielską i kontakty
• o przysposobienie.

Sądy mogą zlecać opinie we wszystkich sprawach, gdzie jest omawiana sprawa opieki nad dziećmi. Kierunek opinii wyznacza zlecenie Sądu. Może ono dotyczyć szeroko różnych okoliczności w kontekście np.:

• orzeczenia rozwodu
• separacji

wszędzie tam gdzie są okoliczności związane np.:

• z dobrem dziecka,
• jakie są więzi emocjonalne dzieci z każdym z rodziców,
• kto daje lepszą gwarancję sprawowania opieki nad dziećmi,
• jak należy ustalić kontakty z dziećmi, mając na uwadze więź z rodzicami,
• czy dziecko uwikłane jest w konflikt w rodzinie, a jeśli tak, to czy przez to dobro dziecka jest zagrożone,
• jakie są więzi między rodzeństwem.

Oprócz powyższych przypadków specjaliści zespołów prowadzą również mediacje w sprawach rodzinnych.

3. Jak odbywa się badanie przed OZSS?

Spotkanie specjalistów (psychologów) OZSS z osobami objętymi badaniem odbywa się wyznaczonym terminie, o którym badani zostają poinformowani listownie lub telefonicznie. Szczególnie ważną kwestią jest przekazywanie przez osoby badane swoich numerów telefonów do akt sprawy, co pozwala na sprawną organizację badań, oraz ewentualnie możliwe powiadomienie o zwalniającym się wcześniej niż standardowo planowanym terminie badania.

Przeważnie badanie trwa około 6 godzin. W razie potrzeby ustalane są dodatkowe terminy spotkań. Dodatkowe spotkania zwykle trwają krócej, ale uwzględniając niezwykle wrażliwą materię, jaka jest przedmiotem badania, brak jest możliwości precyzyjnego określenia czasu trwania badania dla wszystkich spraw czy też poszczególnych ich kategorii.

Czas procesu diagnostycznego uzależniony jest od złożoności sprawy, dynamiki przeprowadzanych wywiadów oraz potrzeb i możliwości dzieci. Badający psycholodzy dokładają starań, aby małoletnie dzieci pozostawały na spotkaniu, tylko tyle czasu, ile jest konieczne dla uzyskania wystarczającego materiału badawczego do odpowiedzi na tezę sądu.

• Na początku spotkania osoby badane otrzymują podstawowe informacje na temat przebiegu spotkania, zasad obowiązujących podczas badania.
• Po uzyskaniu zgody na badanie, zazwyczaj przeprowadzana jest wstępna rozmowa wspólna z rodzicami/ opiekunami/ dorosłymi uczestniczącymi w badaniu. Również w początkowej fazie badania ma miejsce rozmowa z małoletnimi i przedstawienie im w sposób dostosowany do wieku i możliwości rozwojowych, zasad i celu spotkania. Nie jest to regułą, ale często badanie małoletniego dziecka/dzieci odbywa się w pierwszej kolejności, po uzyskaniu niezbędnych informacji od opiekunów. Ma to na celu dbałość o potrzeby dziecka oraz jego samopoczucie.
• Badanie dziecka jest przeprowadzane bez obecności rodzica/ opiekuna. W każdym momencie badania dziecko może zwrócić się do rodzica / opiekuna, jak również rodzic/ opiekun wie, gdzie przebywa jego dziecko podczas badania (ważne jest odpowiednie przygotowanie dziecka do spotkania, badania).
• Poza częścią badania małoletnich, badający przeprowadzają wywiady z każdą dorosłą osobą objętą badaniem. W sali zabaw rodzice/ opiekunowie mają możliwość wspólnego spędzania czasu z dzieckiem/ dziećmi, co pozwala badającym na dokonanie obserwacji zachodzących między nimi interakcji i relacji.
• Poza wywiadem, osoby badane wykonują również inne zadania oraz testy diagnostycznie. Wszystkie stosowane podczas spotkania metody, zarówno wywiady, obserwacje interakcji między osobami badanymi, wykonywane zadania, wchodzą, obok analizy akt sprawy, w skład zastosowanych metod badawczych, poddawanych wnikliwej analizie, interpretacji oraz integracji, celem sporządzenia opinii.

4. W jakim terminie opinia OZSS powinna być sporządzona?

• 21 dni – Termin sporządzanie opinii określa sąd, prokurator przy czym opinia powinna być sporządzona nie później niż terminie 21 dni od dnia zakończenia badania.

5. Jakich informacji dostarcza opinia OZSS

Opinia dostarcza dwie istotne informacje:

• wnioski – są oczywiście kluczowe, ale także
• informacje dodatkowe – bardzo istotne dla Sądu. To inaczej spostrzeżenia psychologów zawarte między tzw. wierszami. Przykłady smaczków z mojej pracy zawodowej z kilku opinii, które zaważyły na decyzji sędziego względem strony dla mnie przeciwnej:

• „ma tendencję do przedstawiania się w korzystniejszym niż jest świetle„
• „osiąga wysokie wyniki w skali kłamstwa”

To wszystko sygnały dla sędziego odnośnie wiarygodności słów i zeznań takiego rodzica.

6. Jak składa się uwagi do opinii OZSS

Tak, można składać zarzuty do opinii. Doświadczenie zawodowe pokazuje, że bardzo mało z nich zostaje uznane przez Sąd – stąd bardzo istotne aby dobrze przygotować się do badania. Na tym etapie są nikłe szanse na naprawienie nieprzychylnej opinii.

Formalnie opinia OZSS jest podważalna. Jak każdą inną opinię biegłych w postępowaniu cywilnym podważa się składając zarzuty do niej. Ustosunkowanie się do zarzutów, składanych najczęściej w formie pytań, odbywa się ustnie na rozprawie (zazwyczaj przychodzi jeden członek zespołu opiniującego), albo pisemnie.

7. Ciekawostki

Uwaga, każdemu kto:

• nie jest obywatelem polskim lub
• nie zna wystarczająco języka polskiego,

przysługuje prawo do pomocy tłumacza, również podczas badania w OZSS.

Jeśli jako rodzic masz dzieci pod opieką, a postępowanie dotyczy władzy rodzicielskiej nad jednym z nich bardzo prawdopodobne, że będziesz musiał/a przyprowadzić na badanie wszystkie dzieci. To przemyślane działanie psychologów z OZSS – aby zbadać więzi między rodzeństwem. To pozwoli ocenić, czy ewentualne rozdzielenie rodzeństwa będzie zgodne z dobrem dzieci

W ciągu blisko 10-letniej praktyki w sprawach rodzinnych stwierdzam, że nie są odosobnione przypadki, że pomimo dowodu z opinii OZSS – dzieci są również przesłuchiwane w obecności biegłego psychologa. Te dwa dowody bowiem nie wykluczają się w świetle obowiązującego prawa.

Adwokat Agnieszka Cisowska – Chruścicka

Od 2007 roku skutecznie udziela pomocy m.in. w zakresie prawa rodzinnego np. rozwód, przygotowuje do badania przed OZSS, wyjaśnia jak formalnie wydawana jest opinia OZSS, udziela pomocy prawnej w sprawach o alimenty, opieki nad dziećmi. Rozumie, że to sprawy wymagające szczególnej delikatności, ale również podejmowania stanowczych kroków prawnych. ☎ 783 670 348