Zgoda rodzica na wyjazd dziecka za granicę – czy i kiedy potrzebna? Jak ją uzyskać?

Temat wyjazdu dziecka za granicę z jednym z rodziców zawsze powraca w mojej pracy zawodowej jak boomerang. Przeważnie przed długimi weekendami, świętami lub w okresie wakacyjnym. Warto poznać zasady, które dotyczą zarówno rodziców zgodnie wychowujących dzieci jak i tych którzy jeszcze tej zgody nie osiągnęli. Sytuacje opisane poniżej mogą Państwu pozwolić uniknąć przykrych niespodzianek przy przekraczaniu granicy wraz z pociechą.

Z istoty władzy rodzicielskiej wynika zasada jej wspólnego wykonywania przez oboje rodziców. Zasadę tę wyraża polski kodeks rodzinny i opiekuńczy. Zapisy kodeksu stanowią, że w sprawach istotnych dla dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie o dziecku. Natomiast w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Tylko w sprawach dla dziecka mniej istotnych, każdy z rodziców podejmuje decyzje samodzielnie, bez konieczności przeprowadzania konsultacji i uzyskania akceptacji ze strony drugiego rodzica. Poniżej opiszę dokładnie przez pryzmat prawa czy i kiedy potrzebna jest zgoda rodzica na wyjazd dziecka, jak uzyskać zgodę.

Spora część rodziców błędnie jednak sądzi, że wakacyjny wyjazd za granicę to właśnie sprawa dla dziecka mniej istotna. Polska judykatura zaliczyła do kategorii spraw istotnych wyjazd dziecka za granicę. I to zarówno na pobyt stały jak i czasowy, w tym nawet wyjazd wakacyjny.

Wyjazd dziecka za granicę należy zatem zawsze do tzw. istotnych spraw z zakresu sprawowania władzy rodzicielskiej.

• Jeśli oboje rodzice (posiadający pełnię władz rodzicielskich) zgodnie decydują się na wyjazd dziecka za granicę tylko z jednym z nich. W celu uniknięcia nieprzyjemnych niespodzianek podczas kontroli przed funkcjonariuszami w innym kraju (policja, straż graniczna np. w Wielkiej Brytanii) – dobrze jest uzyskać pisemną zgodę drugiego z rodziców. Sama byłam świadkiem kontroli mamy z dzieckiem na jednym z angielskich lotnisk tuż po wylądowaniu. Lepiej uniknąć niepotrzebnych kilku dodatkowych godzin na lotnisku celem wyjaśniania sytuacji przed dociekliwymi urzędnikami. W sporządzeniu takiej pisemnej zgody drugiego z rodziców może być przydatna pomoc adwokata.

Typowe problematyczne sytuacje związane z wyjazdem dziecka za granicę z jednym z rodziców:

1. Gdy ojciec i matka dziecka nie są małżeństwem, mieszkają osobno, ale ojciec uznał w urzędzie stanu cywilnego dziecko, w zawiązku z czym przysługuje im obojgu władza rodzicielska. W sytuacji, kiedy dziecko mieszka z matką i ta zamierza wyjechać z dzieckiem za granicę, musi w tym celu uzyskać zgodę ojca dziecka.
2. Gdy rodzice dziecka są małżeństwem, jednak ojcu władza rodzicielska została ograniczona przez sąd rodzinny do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka. W takim przypadku matka również musi uzyskać zgodę ojca dziecka na jego wyjazd za granicę.
3. Gdy jedno z rodziców dziecka nie żyje i wychowuje się ono z drugim rodzicem i jego żoną lub mężem. W sytuacji kiedy nie przysposobiono dziecka, a macocha lub ojczym dziecka nie zgadza się na wyjazd dziecka za granicę, wtedy decyduje biologiczny rodzic dziecka, ponieważ ojczym lub macocha nie są podmiotami uprawnionymi do wykonywania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem.
4. Gdy rodzice dziecka są po rozwodzie. Wszystko zależy od tego, co jest zapisane w wyroku rozwodowym. W wyroku sąd ma bowiem zawsze obowiązek zawrzeć:

• rozstrzygnięcie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej przez rodziców,
• o ograniczeniu tej władzy bądź też pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego bądź oboje rodziców.

Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej nie ma prawa decydować o sprawach dziecka. Jeśli władza rodzicielska została mu tylko ograniczona bądź też oboje rodzice posiadają pełnię władzy rodzicielskiej, o ewentualnych wyjazdach dziecka decydują oboje rodzice. W przypadku braku zgody jednego z nich – na taki wyjazd musi uzyskać zgodę sądu opiekuńczego

Ważne – zgoda rodzica na wyjazd dziecka za granicę nie musi być wyrażona w jakiejś szczególnej formie. Choćby dla celów dowodowych warto, aby była sformułowana np. w formie pisemnej.

Celem przeciwdziałania negatywnym skutkom międzynarodowego uprowadzania lub zatrzymywania dzieci została wprowadzona Konwencja dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę sporządzona w Hadze dnia 25 października 1980 r., do której przystąpiła również Polska. Postępowanie wszczęte na podstawie przepisów Konwencji ma doprowadzić do przywrócenia stanu faktycznego i prawnego, jaki istniał przed bezprawnym uprowadzeniem lub zatrzymaniem dziecka. Konwencja Haska w sprawie uprowadzeń dzieci wskazuje, że można domagać się powrotu dziecka wywiezionego z kraju przez jednego z rodziców bez zgody drugiego rodzica (który posiada pełnię władzy rodzicielskiej, bądź którego władza rodzicielska została przez sąd ograniczona), które nie ukończyło 16-go roku życia.

Z wyjazdem dziecka za granicę wiąże się również problem wyrobienia dziecku paszportu lub wizy.

Zgoda na wyrobienie dziecku paszportu wymaga podpisów obojga rodziców w urzędzie paszportowym, ewentualnie dokumentu notarialnego, zaświadczającego o zgodzie rodzica na paszportu dla dziecka. Wiele zależy także od kraju, do jakiego udaje się rodzic z dzieckiem – jeśli do kraju tego potrzebna jest wiza, wówczas urząd konsularny kraju docelowego będzie żądać, aby oboje rodzice wyrazili zgodę na wydanie wizy.

Istotne jest, aby rodzic wybierający się na wyjazd z dzieckiem za granicę posiadał dowód na wyrażenie zgody przez drugiego rodzica. W razie konfliktu między rodzicami lub braku zgody na wyjazd dziecka, drugi rodzic może bowiem złożyć zawiadomienie o przestępstwie uprowadzenia dziecka za granicę. Wiele oczywiście zależy też od konkretnego przypadku.

Należy także podkreślić, że wyrażenie zgody przez jednego z rodziców na wyrobienie paszportu dziecku nie oznacza, że rodzic ten wyraża domniemaną zgodę na wyjazd dziecka za granicę na stałe. Paszport służyć może bowiem tylko wyjazdom wakacyjnym, a więc krótkoterminowym.

Co gdy rodzice nie mogą dojść do porozumienia?

Każdy z rodziców może się zwrócić za pośrednictwem adwokata do sądu rodzinnego o rozstrzygnięcie w każdej istotnej sprawie dotyczącej dziecka, jak np. wyjazd dziecka za granicę czy wyrobienia paszportu.  Sąd w takich sytuacjach co do zasady orzeka mając na uwadze dobro dziecka. Sądem właściwym jest sąd rejonowy miejsca zamieszkania lub pobytu dziecka.

Utrudnione kontakty z dzieckiem w ogóle?

Z problemem uzyskania zgody drugiego rodzica na wyjazd dziecka za granicę często wiąże się także utrudniony kontakt z dzieckiem przez drugiego rodzica. Dokładnie opisuję sposoby jak uzyskać łatwiejszy kontakt w kolejnym artykule: 3 sposoby jak wyegzekwować kontakty z dzieckiem.

Adwokat Agnieszka Cisowska – Chruścicka

Od 2007 roku skutecznie udziela pomocy m.in. w zakresie prawa rodzinnego np. rozwód, alimenty, opieka nad dziećmi, spory z ustalaniem kontaktów z dzieckiem, zgoda rodzica na wyjazd dziecka za granicę.  Rozumie, że to sprawy wymagające szczególnej delikatności, ale również podejmowania stanowczych kroków prawnych. ☎ 783 670 348